Đô thị lịch sử

Một con phố ghi đậm trong ký ức người Hà Nội xưa đó là cái tên phố Mã Vĩ (đuôi ngựa). Như bao con phố khác của Hà Nội, người dân cư ngụ ở đây làm ăn sinh sống bằng buôn bán, làm nghề thủ công mà dần thành phố, thành tên. Mã Vĩ cũng thế, những người thợ thủ công của con phố này đã lấy lông đuôi ngựa, đuôi trâu làm nguyên liệu để thêu và thao.

Phố Cửa Nam là một con phố dài khoảng 240 mét, kéo dài từ đầu phố Phan Bội Châu đến đường Lê Duẩn, thuộc quận Hoàn Kiếm của Hà Nội. Đây là một con phố gắn với nhiều câu chuyện lịch sử đáng nhớ của thủ đô. Xưa kia, phố Cửa Nam là đất thôn Yên Trung thượng, tổng Tiền Nghiêm (sau đổi là Vĩnh Xương) huyện Thọ Xương.

Phố Bát Sứ dài 192m, rộng 6m. Từ số nhà 19 Hàng Vải đến số nhà 28 Bát Đàn, cắt ngang qua phố Hàng Phèn. Đây nguyên là phần đất thông Đông Thành, tổng Tiền Túc (sau đổi là Thuận Mỹ), huyện Thọ Xương cũ.

Phố Hàng Bông hiện nay (tiếng Pháp: Rue du Coton) là một phố nối phường Hàng Gai qua phường Hàng Bông đến phường Cửa Nam, quận Hoàn Kiếm, trong khu phố cổ Hà Nội, chạy từ ngã tư Hàng Bông–Hàng Gai–Hàng Trống–Hàng Hòm đến cửa ô Cửa Nam, dài 932 mét.

Hàng Cá là một con phố thuộc quận Hoàn Kiếm, trong khu phố cổ Hà Nội, đi từ phố Hàng Đường đến phố Thuốc Bắc. Phố Hàng Cá có chiều dài 124 mét.

Phố dài 468m, theo hướng 5h đi từ ngã năm Cửa Đông—Phùng Hưng xuống ngã tư Hàng Bông—Phủ Doãn, cắt các phố Nhà Hỏa, Bát Đàn, Hàng Nón, Nguyễn Văn Tố, Hàng Điếu, Hàng Da. Nay thuộc: phường Cửa Đông, quận Hoàn Kiếm, TP Hà Nội.

Đây nguyên là đất thôn Chiêu Hội, tổng Tiền Túc, huyện Thọ Xương cũ.Phố Hội Vũ dài 256m, rộng 6m. Phố có ba nhánh thông ra ba phố Quán Sứ, Hàng Bông, Tràng Thi. 

Phố Hà Trung trở thành nơi chuyên sản xuất các loại hàng giả da như cặp sách, va li, túi xách, giày da đủ các kích cỡ và màu sắc, chủng loại. Cũng do nhu cầu mới của thị trường nên người dân phố này đã mở thêm nghề sản xuất vỏ bọc yên xe máy, đệm bạt ô-tô và sửa chữa quần bò, áo da. Rồi giữa phố Hà Trung mọc ra vài cửa hiệu chuyên kinh doanh vàng bạc và đổi ngoại tệ, về sau trở nên rất nổi tiếng, khiến cho hoạt động giao thông và thương mại tại đây càng trở nên tấp nập hơn.

Phố Cửa Bắc dài 668 mét, từ đường Yên Phụ đến phố Phan Đình Phùng. Tiếp nối với phố Nguyễn Tri Phương. Nay thuộc phường Quán Thánh, quận Ba Đình. Đây nguyên cũng là con đường có từ xưa, bắt đầu từ cửa ô Yên Tĩnh (sau đổi là Yên Định). Cửa ô này ở vào chỗ ngã ba đường Yên Phụ - phố Cửa Bắc), chạy thẳng tới cạnh phía Đông của cái "mang cá" bảo vệ Chính Bắc Môn của thành Thăng Long thời Nguyễn.

Đi ra ngay khu vực phố cổ Hà Nội về phía Hồ Tây nằm trên phố Quán Thánh có một địa điểm đáng để ý đó là nhà số 172. Thửa đất rộng 1000 mét vuông. Mặt trước là nhà số 172 phố Quán Thánh, mặt sau ngay sát mép hồ Trúc Bạch (nay là nhà số 88 phố Trấn Vũ). Ngôi biệt thự hai tầng có diện tích mặt bằng khoảng 400 mét vuông, phần sân vườn khoảng 600 mét vuông. Các hoạ tiết bên ngoài ngôi nhà đơn giản, không cầu kì.