Năm 1990 là năm chợ Đồng Xuân được xây dựng lại và gồm có 3 tầng, sau khi chợ cũ bị phá bỏ một phần. Tuy nhiên, vào năm 1994, chợ đã bị hỏa hoạn nghiêm trọng và được xây dựng lại lần nữa vào năm 1995 thành chợ 3 tầng với quy mô lớn hơn như hiện nay.
Diễn biến xây dựng chợ Đồng Xuân:
Trước năm 1990:
Chợ Đồng Xuân là một công trình được xây dựng ban đầu từ năm 1804.
Chợ Đồng Xuân thời Pháp thuộc
Năm 1990: Công trình Chợ Đồng Xuân, thiết kế năm 1988, khánh thành năm 1991. Trước đó có một cuộc thi thiết kế lớn trong giới kiến trúc sư nhằm xây chợ Đồng Xuân mới, do công trình cũ đã quá xuống cấp.
Sau cuộc thi tuyển với 13 đơn vị tham gia mà không có giải Nhất, bởi rằng tất cả các phương án đều không quan tâm thích đáng đến chợ cũ. Lãnh đạo Thành phố tham vấn và mời KTS Lê Văn Lân thử vẽ phương án xem sao. Không ngờ lại lựa chọn để xây.
Khu vực cửa chợ Đồng Xuân năm 1989
Chợ Đồng Xuân được xây dựng lại và mở rộng lên 3 tầng. Chợ được sửa chữa, thay đổi cấu trúc bằng cách dỡ bỏ hai dãy hai bên và xây ba dãy giữa thành ba tầng
Theo KTS Lê Văn Lân nhớ lại ngày đầu tiên ra Hà Nội để chuẩn bị thi vào lớp Kiến trúc – Xây dựng Khóa 1 Đại học Bách Khoa, tôi nghỉ tại khu phố cổ và rất ấn tượng với những tường hồi của chợ Đồng Xuân. Hình thức kiến trúc đó có tính biểu tượng. Nó cần phải giữ lại khi cải tạo. Nhưng tôi chỉ giữ lại 3 vòm tường hồi thay vì 5 vòm để tạo không gian thoáng xung quanh công trình.
Khó khăn nhất là tìm đường nét của khối chính sao cho hòa quyện với 3 đầu hồi cũ, rất cao và đầy góc nhọn; phác thảo nhiều vẫn chẳng thể ưng ý. Rồi cái giây phút vụt lóe bất chợt râm ran khó tả, cái thăng hoa của sáng tác kiến trúc sao mà sảng khoái đến vậy! Cho đến bây giờ tôi vẫn không thể nào quên được cái khoảnh khắc tìm ra được đường nét kết nối khối mới với đầu hồi cũ. Khối mới của chợ vừa như tôn trọng cái cũ, vừa như khẳng định được vị thế chức năng chính của công trình. Nhìn rộng hơn ra khu phố cổ, cái khối hiện đại này không hề lạc lõng giữa những công trình cũ nhấp nhô, nhỏ nhẹ xung quanh.
Tôi cũng rất trăn trở để làm sao chợ có thể kết nối với khu phố cổ cả về mặt hình ảnh lẫn tổ chức không gian. Về mặt hình ảnh, tôi tạo ra những ô cửa sổ “vụn vặt” trên mặt tiền để nó có thể hòa nhập với sự “vụn vặt” khu phố cổ. Không mấy người hiểu được ý tưởng đó, họ muốn nhìn thấy một diện “sạch sẽ” đúng theo ngôn ngữ Hiện đại. Nhưng tôi chú trọng nhiều hơn vào bối cảnh.
Về mặt tổ chức không gian, tôi đã tạo ra một hành lang ở tầng 1, như một loại “vỉa hè có mái che” để khắc phục kích thước quá hẹp của dải vỉa hè vốn có ở mặt chợ trước đây. Đó là một không gian tưởng như thuộc về chợ Đồng Xuân, nhưng nó lại là một không gian của đường phố Hà Nội, đó là dạng thức “gallery” ở các khu chợ hay trung tâm thương mại, thường thấy ở châu Âu, Nam Mỹ. Tuy vậy KTS Lê Văn Lân đã không dám giải thích với Ban quản lý rằng đây là một gallery mà chỉ nói là yêu cầu an toàn cho người sử dụng cần một hành lang như vậy. Hóa ra, đó là một sai lầm.
Sai lầm ở chỗ không giải thích trọn vẹn và thực chất ý tưởng của mình. Vậy nên, sau này người ta đã đặt một tượng đài có khối tích lớn chặn luôn tuyến không gian gallery đó. Đáng lẽ ra, chỉ nên là một bia tưởng niệm nhỏ nhắn để đảm bảo lưu tuyến thông suốt của hành lang.
KTS Lê Văn Lân (Nguồn ảnh: Tạp chí Kiến trúc)
KTS Lê Văn Lân có 2 cái tự hào là thiết kế công trình đầu tiên của Hà Nội sử dụng thang máy – Cung Thiếu nhi và công trình đầu tiên sử dụng thang cuốn – Chợ Đồng Xuân.
Phác thảo Chợ Đồng Xuân của KTS Lê Văn Lân (Nguồn ảnh: Tạp chí Kiến trúc)
Chi tiết kiến trúc 3 vòm chính được giữ nguyên trạng
Vào khoảng năm 1990, Lúc này, chợ đã phá bỏ hai dãy hai bên và ba dãy giữa được xây dựng lên ba tầng.
Hồ sơ bản vẽ (nguồn: KTS Nguyễn Phú Đức)
Tuy nhiên, ngay sau đó vào năm 1994, chợ đã bị hỏa hoạn lớn thiêu rụi gần như toàn bộ các gian hàng, gây thiệt hại nặng nề cho chợ.
Quá trình xây dựng lại và sự kiện hỏa hoạn
Năm 1994:
Chợ Đồng Xuân bị hỏa hoạn và cháy rụi gần như toàn bộ.
Sau vụ cháy, người ta kiểm tra hồ sơ thì thấy kiến trúc sư đã làm đúng. Nguyên do là bởi sự bất cẩn của người sử dụng cũng như chất lượng hệ thống cứu hỏa không tốt. Đối với công trình chợ, các yếu tố phòng hỏa và cứu hỏa phải đặt lên hàng đầu.
Hà Nội lại tiếp tục nhờ KTS Lê Văn Lân cải tạo chợ sau khi cháy. Về cơ bản không thay đổi gì nhiều so với năm 1991, chỉ nâng cấp chất lượng phòng hỏa và đảm bảo công trình thông thoáng hơn.
Năm 1995:
 |
 |
 |
 |
 |
Không gian nội thất chợ Đồng xuân
Chợ Đồng Xuân được xây dựng lại với quy mô lớn, bao gồm 3 tầng và tổng diện tích gần 14.000 m2.
Năm 1995, chợ Đồng Xuân được xây dựng lại với số vốn đầu tư 68 tỷ đồng. Ba tầng có tổng diện tích mặt bằng gần 14.000 m2 với khoảng 2.000 gian hàng. Toàn bộ khu chợ có diện tích khoảng 6.500 m2. Mặt tiền vẫn giữ lối kiến trúc Pháp, thay đổi từ 5 cửa rút lại còn 3 cửa vòm.
Quan điểm thiết kế của KTS Lê Văn Lân: Đối với công trình cải tạo, người KTS phải trả lời những câu hỏi sau: Thứ nhất, hoàn cảnh ra đời của công trình là gì? Thứ hai, tại sao người ta đã làm như vậy? Thứ ba, bối cảnh hiện nay xung quanh công trình như thế nào? Tôi đã thiết kế Chợ Đồng Xuân với những câu hỏi đó.
Biên tập: 36phophuong.vn
Bình luận của bạn