Lịch sử tàu điện Hà Nội qua bản đồ cho thấy một hệ thống tàu điện cổ hoạt động từ 1901 đến 1991, bao gồm 5 tuyến với tổng chiều dài 30,4 km, kết nối các khu vực chính của thành phố xưa. Các bản đồ cũ cho thấy sự thay đổi của mạng lưới giao thông với sự xuất hiện của các tuyến tầu điện đánh dấu sự phát triển của giao thông công cộng.
Bản đồ Hà Nội năm 1890
Ngày 04/5/1899, Toàn quyền Đông Dương ban hành Nghị định lập dự án tàu điện tiện ích công cộng và phê chuẩn bản quy ước với các thông số kỹ thuật. Theo đó nhà thầu Courret, anh em nhà Krug và Durand được cấp quyền khai thác 3 tuyến đường tàu điện trong thời gian 60 năm.
– Tuyến số 1: Từ Bờ Hồ đến Bạch Mai dài 3.690m. Tuyến này chạy theo các đường quanh hồ Gươm, đại lộ Francis Garnier (phố Đinh Tiên Hoàng), đại lộ Đồng Khánh (phố Hàng Bài), đường Huế (phố Huế).
– Tuyến số 2: Từ Bờ Hồ đến làng Giấy, dài 5.450m. Tuyến này chạy theo các phố Hàng Đào, Hàng Ngang, Hàng Đường, Chợ Gạo, Hàng Giấy, đường Quán Thánh và đường làng Giấy đến chợ làng Giấy.
– Tuyến số 3: Từ Bờ Hồ đến làng Tân Ấp, 4.070m. Tuyến chạy theo phố Hàng Gai, Hàng Bông, Sinh Từ, đường Phủ Thanh Oai đến chợ Tân Ấp.
Giai đoạn tàu điện Hà Nội cũ (1901–1991)
Khởi đầu: Năm 1899, Toàn quyền Pháp Paul Doumer phê duyệt xây dựng hệ thống tàu điện tại Hà Nội, với tuyến đầu tiên chạy thử từ Bờ Hồ đến Thụy Khuê vào năm 1900.
Mạng lưới: Đến năm 1901, hệ thống tàu điện chính thức hoạt động, bao gồm 5 tuyến đường sắt mặt đất dài 30,4 km. Các tuyến này kết nối trung tâm thành phố và các khu vực lân cận.
Sự suy tàn: Tuyến tàu điện này đã ngừng hoạt động vào năm 1991.
Các tuyến tầu điện
Hà Nội đã từng là một trong số hiếm hoi thanh phố trên thế giới mà có tàu điện trong nội đô từ đầu thế kỷ 20. Nhờ có người Pháp!
Tháng 5/1890, Công ty Điện địa Đông Dương xin phép chính quyền thành lập một cơ sở khai thác giao thông bằng tàu điện gọi là “Nhà máy xe điện” thuộc vào Công ty này (tên Pháp là Usine de la Société des tramways électriques de L’ Indochine).
Nhà máy đó đặt ở đầu làng Thuỵ Khuê nên dân Hà Nội ngày ấy gọi là “Nhà máy tàu điện Thuỵ Khuê”. Ngày 13 tháng 9 năm 1900 chạy thử tuyến đường đầu tiên Bờ Hồ - Thuỵ Khuê. Chính thức là ngày lịch sử có tàu điện tại Hà Nội.
Tới năm 1929, từ ga Trung tâm Bờ Hồ (Ga Tàu điện Bờ Hồ nay là tòa nhà “Hàm cá mập”) toả ra 6 ngã: Lên Yên Phụ, lên chợ Bưởi, sang Cầu Giấy, vào Hà Đông, xuống chợ Mơ và Vọng, tức cũng là toả ra 6 cửa ô nối nông thôn với nội thành.
Tiếng chuông leng keng của tàu điện tạo nên một nét riêng biệt của thành phố, đi vào tâm thức nhiều người dân Hà Nội.
Vào những năm thập niên 80 – 90 của thế kỷ trước, tàu điện đạt mức hơn 20 triệu lượt hành khách mỗi năm. Tàu điện Hà Nội tồn tại hơn 90 năm, đến năm 1991 tàu điện chính thức bị chấm dứt hoạt động, đường ray bóc đi, đầu máy, toa xe ngừng sử dụng.
Thời Pháp thuộc, Hà Nội có tổng cộng 5 tuyến đường xe điện được xây dựng và khai thác từ năm 1899 đến năm 1943. Tổng số chiều dài của các tuyến xe điện là gần 32 km.
Sơ đồ tổng thể các tuyến đường xe điện và xe lửa Hà Nội, đầu những năm 193…
5 tuyến xe điện gồm:
1, Tuyến Bờ Hồ - Chợ Mơ dài 3,5 km, xây dựng năm 1899
2. Tuyến Bờ Hồ - Bưởi dài 5,4 km, xây dựng năm 1899
3. Tuyến Bờ Hồ - Hà Đông dài 11 km, xây dựng năm 1899 (tuyến này chia làm 2 giai đoạn: đợt đầu chỉ đến Thái Hà ấp, năm 1904 mới nối tới tận Hà Đông)
4. Tuyến Bờ Hồ - Cầu Giấy dài 6 km, xây dựng năm 1905
5. Tuyến Vọng - Yên Phụ (tuyến này rẽ qua Hàng Bông, gần Cửa Nam và không chạy qua Bờ Hồ), dài 5,8 km, xây dựng năm 1929, sau nối dài thêm đến tận năm 1942 mới hoàn thành.
Di sản tàu điện Hà Nội thời bao cấp
Đến đầu thập kỷ 1990, tình trạng sử dụng không giữ gìn làm cho hệ thống xuống cấp hoàn toàn.
Đường ray xe điện trên phố bị dỡ bỏ và các tuyến xe điện cũng lần lượt ngừng hoạt động.
Biên tập: 36phophuong.vn
Bình luận của bạn