Địa điểm lịch sử

Trong cuốn Xứ Bắc Kỳ năm 1900 của tác giả Robert Dubois, có bài viết mô tả về Thành phố Hà Nội, chúng tôi xin lược dịch bài viết và trân trọng giới thiệu để bạn đọc có thêm thông tin về thành phố xinh đẹp này hơn 100 năm trước.

Nguyễn Văn Siêu lúc đó bàn với hai ông án sát Hà Nội là Nguyễn Như Cát và Đặng Văn Tá quyên tiền công đức để xây dựng Tháp Bút - Đài Nghiên, và khu cổng đền phía ngoài cầu Thê Húc.

Chợ ở Thăng Long-Hà Nội là một loại chợ lớn trong toàn quốc, cho nên số lượng các mặt hàng buôn bán cũng rất lớn và phong phú. Hầu như tất cả mặt hàng trong và ngoài nước đều bầy bán ở đây.

Ô Cầu Giấy, tên chữ là Thanh Bảo, là một cửa ô của Hà Nội xưa. Cửa ô này nằm ở phía tây thành Hà Nội, ở khoảng nơi giao nhau giữa phố Sơn Tây và phố Thanh Bảo ngày nay. Đừng nhầm lẫn với Cầu Giấy (cầu tại Hà Nội).

Ô Đồng Lầm, tên chữ là Kim Hoa sau đổi thành Kim Liên, là một cửa ô của Hà Nội xưa. Cửa ô này được mở qua đoạn tường phía nam của tòa thành đất bao bọc khu đông dân cư của kinh thành Thăng Long xưa, tại vị trí ngày nay là ngã tư đường Lê Duẩn (phố Kim Liên cũ) – Đại Cồ Việt

Cửa ô Đống Mác đã mất hết hình tích cũ. Giờ qua đấy chỉ thấy phố, nhà mới san sát, đã thuộc đất nội thành quận Hai Bà Trưng… Cửa ô và thành đất đều đã xa từ lâu. Nhà cửa, hàng quán tấp nập đâu còn xứ đồng, cửa ô, trạm gác của lính triều đình xưa nữa.

Dưới thời Pháp, Cửa ô Chợ Dừa cũng đặt trạm thu thuế của những người buôn chuyến mang hàng vào Hà Nội bán. So với các Cửa ô khác, Cửa ô Chợ Dừa sầm uất và tấp nập hơn vì có chợ, phố xá trên con đường lớn đông người qua lại. Chưa kể, đến thời Pháp lại có thêm con đường xe lửa đi Phủ Lý – Nam Định song song với đường quốc lộ 1 thu hút nhiều hoạt động kinh tế, vận chuyển hàng hóa vào phía Nam thành phố.

Phần lớn các cửa ô đều thông ra sông Hồng và sông Tô Lịch: ở phía tây có 2 cửa, phía nam có 3 cửa, ra sông Hồng có 11 cửa. Lý do là thời đó đường giao thông nối Thăng Long với các vùng khác chủ yếu là đường sông, dọc sông Hồng có nhiều bến, phố xá đông đúc, nhiều hiệu buôn lớn của người Việt và người nước ngoài tập trung buôn bán. Vì vậy Tây Luông – ô Tràng Tiền – Nhà hát Lớn Hà Nội cũng được hình thành như vậy

Ô Cầu Dền tên chữ là Yên Ninh, là một cửa ô của Hà Nội xưa, nằm sau thành Thịnh Yên. Đây là một cửa ngõ của kinh thành Thăng Long, xuất hiện trong sử từ thời Lý, thế kỷ XI – XII (Đại Việt sử lược, quyển II, III, Nhà xuất bản Sử học, Hà Nội, 1960).

Bài viết tập trung mô tả bức tranh hệ thống địa danh đường phố Hà Nội giai đoạn Pháp thuộc (từ năm 1988 đến năm 1945). Mục đích khẳng định vai trò của Pháp tại Hà Nội được thể hiện rõ bằng chủ trương đặt tên phố bằng tiếng Pháp.