Bảo tàng Quê hương phong trào chiếc gậy Trường Sơn (huyệnỨng Hoà)

Hoà Xá là một làng quê nằm sát bờ tả sông Đáy, thuộc vùng ven chiêm trũng Khu Cháy. Nơi đây sớm có phong trào cách mạng ngay từ những năm 1930, là hậu phương trung thành của cuộc kháng chiến chống Pháp. Trong công cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Hòa Xá được xem là quê hương của phong trào động viên thanh niên lên đường “xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước” và câu chuyện huyền thoại “chiếc gậy Trường Sơn”.

Với những thành tích nổi bật trong công cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Hoà Xá là đơn vị đầu tiên trong tỉnh Hà Tây (cũ) được Nhà nước phong tặng danh hiệu “Đơn vị anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân” năm 1973.

Bảo tàng xã Hoà Xá (Bảo tàng quê hương chiếc gậy Trường Sơn) được xây dựng năm 1976, đây là bảo tàng xã đầu tiên của tỉnh Hà Tây (cũ). Ban đầu xây dựng, tuy cơ sở vật chất của Bảo tàng Hòa Xá chỉ có 1 dãy nhà cấp 4 nhưng Bảo tàng Hòa Xá đã đáp ứng rất tốt việc giáo dục tư tưởng, truyền thống cách mạng ở địa phương.

Năm 2004, nhân dịp đất nước chuẩn bị kỷ niệm 30 năm giải phóng miền Nam thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2005), Bảo tàng xã Hoà Xá được Tỉnh uỷ, UBND tỉnh Hà Tây đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, đường giao thông, quy hoạch tổng thể khu trung tâm văn hoá của xã và được nhất trí đổi tên thành “Bảo tàng Quê hương phong trào chiếc gậy Trường Sơn”.

Bảo tàng Quê hương phong trào chiếc gậy Trường Sơn gồm ngôi nhà 2 tầng. Tầng 1 là hội trường phục vụ công tác đón tiếp khách tham quan và tổ chức các hoạt động văn hóa trong nhà; tầng 2 trưng bày gần 300 tài liệu, hiện vật và hình ảnh về Hòa Xá và phòng trào “Chiếc gậy trường Sơn”.

Nội dung trưng bày gồm 3 phần: Phần 1 - Trưng bày về Hoà Xá, nơi có truyền thống lịch sử văn hoá lâu đời, là một trong những chiếc nôi của phong trào cách mạng Việt Nam; Phần 2 - trưng bày theo chủ đề chính Hoà Xá là Quê hương chiếc gậy Trường Sơn và phong trào chiếc gậy Trường Sơn trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước; Phần 3 - trưng bày Đảng bộ và nhân dân Hòa Xá phát huy truyền thống đơn vị anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân của Hoà Xá nói riêng và huyện Ứng Hoà nói chung trong thời kỳ mới (công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nước).

Bảo tàng Quê hương phong trào chiếc gậy Trường Sơn trưng bày nhiều tài liệu, hiện vật và hình ảnh gốc có giá trị cao về truyền thống cách mạng kiên trung của các tầng lớp nhân dân Hòa Xá nói riêng, Hà Tây nói chung như: chiếc gậy thanh niên Hòa Xá đã sử dụng khi vượt Trường Sơn vào chi viện cho miền Nam; ba lô do thanh niên Hòa Xá tự chế bằng gạch bọc vải để luyện tập lường trước những khó khăn khi vượt Trường Sơn vào miền Nam; Nghị quyết lần thứ nhất của Tỉnh ủy Hà Tây họp ngày 22/5/1965 đề ra 8 nhiệm vụ cơ bản và 5 phương châm chỉ đạo để chuyển hướng sự lãnh đạo của Tỉnh uỷ về các mặt tư tưởng, tổ chức, kinh tế, văn hoá xã hội, an ninh quốc phòng đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ vừa sản xuất, vừa chiến đấu, tích cực chi viện sức người, sức của cho tiền tuyến lớn miền Nam...

Toàn bộ tài liệu, hiện vật, hình ảnh trưng bày ở Bảo tàng Quê hương chiếc gậy Trường Sơn đều chứa đựng giá trị khoa học lịch sử, thẩm mỹ cao. Giải pháp trưng bày vừa truyền thống, vừa hiện đại kết hợp giữa ánh sáng, màu sắc tạo sự hứng thú đối với khách tham quan.

Trong những năm vừa qua, Bảo tàng Hòa Xá đón tiếp hàng nghìn lượt khách trong và ngoài nước (trong đó có nhiều đoàn khách nước ngoài đến từ Cu Ba, Ba Lan) đến tham quan, tìm hiểu về truyền thống cách mạng của vùng đất quê hương phong trào chiếc gậy Trường Sơn./.

Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 02