CHUYỆN ÍT BIẾT VỀ HÀ NỘI : BÀ BÁN NƯỚC CHÈ "GỢI Ý" TRÙNG TU NHÀ HÁT LỚN
Trần Quang Dũng
Sưu tầm và biên tập
1/ Công trình Nhà hát Lớn Hà Nội khởi công ngày 07/06/1901 do hai kiến trúc sư Harlay và Broyer thiết kế. Công trình khánh thành ngày 09/12/1911.
2/ Cho đến nay không ít người cho rằng Nhà hát Lớn Hà Nội giống Nhà hát Opéra Garnier (xây dựng nửa cuối thế kỉ XVIII) của Pháp. Thực tế không phải như vậy.
Giáo sư-Kiến trúc sư Hoàng Đạo Kính, người chủ trì công cuộc trùng tu Nhà hát Lớn những năm 90 thế kỉ XX, giúp chúng ta biết :
“... Opéra Garnier rất đồ sộ, nguy nga với 2 600 chỗ, trong khi Nhà hát Lớn chỉ 870 chỗ. Nếu giống, có chăng là về chức năng, cấu trúc, không gian mặt bằng. Còn về kiến trúc, Nhà hát Lớn là sự phát triển đặc trưng của lối kiến trúc Pháp ở một nước thuộc địa cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX, trong đó có sự biểu hiện, tiếp nối của kiến trúc tân cổ điển và kiến trúc tân Baroque, với những nhân tố bản địa hóa rất đặc biệt, độc đáo và có giá trị thẩm mĩ tự thân”.
3/ Nhà hát Lớn Hà Nội có chiều dài 87 mét, chiều rộng 30 mét, khu vực cao nhất (so với mặt đường) 34 mét, diện tích xây dựng khoảng 2600 mét vuông. Nếu được xây dựng thời điểm hiện nay thì nó cũng là công trình rất lớn, vì thế ở đầu thế kỉ XX nó lại càng lớn hơn.
Một công trình xây dựng đồ sộ bao giờ cũng phải có một Tổng công trình sư để bao quát mọi công việc từ cung cấp vật liệu đến tiến độ thi công, giám sát bản vẽ, kiểm tra chất lượng, ... Tuy nhiên, theo GS-KTS Hoàng Đạo Kính :
“Chúng tôi đã tìm rất nhiều hồ sơ cả Việt Nam và Pháp, nhưng đến nay vẫn chưa biết ai là Tổng công trình sư của công trình này !”.
4/ Thời đó chưa có thiết bị âm thanh hỗ trợ cho biểu diễn, nên các nhà thiết kế phải dựa vào sự tính toán khoa học để khuếch tán âm thanh. Trong buổi thử âm cho Khán phòng thì cường độ âm thanh không đủ lớn. Người ta đã phải mời một kĩ sư từ Pháp sang để tìm hiểu. Sau khi đo đạc, nghiên cứu kĩ lưỡng, vị này quyết định cho hạ thấp sàn diễn (so với thiết kế) xuống 50 cm. Kết quả khán giả ngồi ở hàng ghế cuối cùng hay trên tầng đều nghe rất rõ như âm thanh chuẩn ở các nhà hát châu Âu khác.
5/ Nhà hát Lớn khai trương ngày 09/12/1911 bằng vở hài kịch "Le voyage de M.Perrichon" (Chuyến đi của ông Pe-ri- sôn), do các nghệ sĩ nghiệp dư người Pháp sống và làm việc ở Bắc Kì biểu diễn. Tuy nhiên gần đến ngày khai trương, sân khấu vẫn trống trơn, không màn kéo, không thiết bị phục vụ trang trí phông cảnh vì kinh phí cho dự án này không còn. Để khắc phục, một diễn viên trong nhóm kịch đã nghĩ cách mua một tấm vải thô may lại đủ rộng rồi cho vẽ cảnh hồ Gươm có hình Tháp Rùa làm màn. Vì thế, đêm khai trương diễn ra theo đúng dự kiến.
Năm 1927, tấm màn kéo bằng vải thô có hình Tháp Rùa được thay thế bằng vải sa-tanh, và năm 1932 tiếp tục thay bằng tấm màn nhung theo kiểu của sân khấu Ý.
6/ Gợi ý của bà bán nước chè
Sau nhiều năm sử dụng không được trùng tu, Nhà hát Lớn Hà Nội xuống cấp nghiêm trọng. Cuối năm 1994, Thủ tướng Võ Văn Kiệt chủ trương tiến hành tu bổ và nâng cấp. Trước mắt phục vụ Hội nghị thượng đỉnh Pháp ngữ diễn ra vào năm 1997, về lâu dài đưa Nhà hát Lớn trở thành một công trình biểu diễn nghệ thuật hàng đầu ở Việt Nam. GS-KTS Hoàng Đạo Kính được giao chủ trì công việc này.
Trong phương án tu bổ, phần mái phải được lợp ngói bằng đá chẻ (đá ở vùng Ardoise nước Pháp). KTS Hồ Thiệu Trị, một Việt kiều ở Pháp, được Hoàng Đạo Kính mời tham gia trùng tu công trình, đau đầu vì nếu nhập ngói từ Pháp chi phí rất cao và tốn nhiều thời gian, bởi loại vật liệu này từ lâu đã không được sản xuất. Một lần ngồi uống trà đá ở quán cóc gần hồ Gươm, KTS Hồ Thiệu Trị nghe bà cụ bán nước chè nói chuyện, nhà của đồng bào dân tộc ở Lai Châu lợp loại ngói này.
Bán tín bán nghi, ông cho người lên Lai Châu thăm dò thì đúng như bà cụ nói. Kết quả kiểm tra cho thấy loại ngói đá chẻ của đồng bào dân tộc ở Lai Châu chất lượng rất tốt. Ngay lập tức một xưởng sản xuất được thành lập, làm ra những viên ngói đá chẻ đúng như ngói lợp Nhà hát Lớn ngày xưa.
(Nguồn : Nguyễn Ngọc Tiến - Báo điện tử THANH NIÊN - Ngày 12/09/2017)
***
Phần mái Nhà hát Lớn
Ảnh sưu tầm
Bình luận của bạn